Peelpad – Rondje Milheeze – Wandelen rond de Stippelberg

Met genoegen heb ik het gehele Peelpad een aantal jaren geleden gelopen. Dwars door de Peel waar de intensieve veehouderij op een dramatische manier heeft huisgehouden en het landschap heeft veranderd. Toch is het een mooi pad geworden doordat Adri Raaijmakers kleine pareltjes aan elkaar heeft geregen. Onlangs is er een aftakrondje naar Milheeze bijgevoegd waar je langs de Klotterpeel, de Stippelberg, de Snelle Loop en Milheeze loopt. Veel bos, weilanden die kenmerkend zijn voor dit gedeelte van Brabant en het lieflijk Brabants plaatsje Milheeze. Midden in het dorp prijkt het beeld van de Peelwerker, terecht dat het ommetje naar Milheeze is toegevoegd aan het mooie Peelpad.

De eerste vermelding van Milheeze stamt uit 1334 en toen werd de naam als Milhese gespeld. In 1440, bij de stichting van de kapel, schreef men reeds Milheeze, en ook Milheze kwam voor. De naam hees verwijst naar laag struikgewas, denk aan heester. De herkomst van het voorvoegsel ‘mil’ is niet bekend. Voordien werd de naam ook wel verklaard uit middel en heeze zou voorde of doorwaadbare plaats betekenen. Naamkundig is deze theorie echter niet te onderbouwen. In 1421 werd op de plek van het huidige dorp een kapel gebouwd in opdracht van Jan III Berthout van Berlaer, die heer was van Helmond. Deze was gewijd aan Sint-Antonius Abt. Tot 1645 had de heer van Helmond het patronaatsrecht van deze kapel, maar parochieel viel de kapel onder de parochie Bakel. In dat jaar namen de hervormden het gebruik van de kapel over. Deze waren gering in aantal, zodat niet in onderhoud kon worden voorzien. Op 8 november 1800 waaide de spits van de toren en viel op het schip. De ruïne werd in 1845 weer opgebouwd, die we als waterstaatskerk kunnen aanmerken. De oude toren bleef daarbij gehandhaafd. De kapel werd tot kerk verheven, en Sint-Willibrord (de oude parochieheilige van Bakel) werd de nieuwe patroonheilige.

In de 14e eeuw is het natuurgebiedje de Klotterpeel ontstaan nadat hier turven ofwel klotten als brandstof zijn gestoken uit de met veen gegroeide laagte.

De plek waar de oude handwijzer staat was vroeger een belangrijk kruispunt. Hier kruisten eeuwenoude zandwegen die doorgang door de eenzame Peel mogelijk maakten. Op militaire topografische kaarten van rond 1850 stond op deze plaats al een Handwijzer vermeld. De handwijzer wees de richting aan van de weg die van Gemert naar Venray liep. Dit was dan ook de voornaamste grote Peeldoorgang. In de Franse tijd werd deze weg vermeld als ‘le grande chemin de Gemert à Venray’.

De Stippelberg is een natuurgebied van 975 ha en maakte oorspronkelijk deel uit van het uitgestrekte heidegebied in de Peel. In 1884 kocht de Amsterdamse katholieke advocaat en notaris Walther Simon Joseph van Waterschoot van der Gracht een nabijgelegen deel van dit gebied van de gemeente Bakel en liet dit daarna tot bos en landbouwgrond ontginnen door de Heidemij. In 1893 kocht textielfabrikant Abraham Ledeboer (Enschede 1842-1897, firmant van Heek & Co ) ook een groot stuk grond en stichtte daarop het landgoed ‘De Stippelberg en de Sijp’. In de periode van 1890 tot 1950 werd veel productiebos aangeplant, voornamelijk bestaande uit Grove den en Amerikaanse eik. Het gebied werd intensief gebruikt voor de jacht. Het landhuis aan de Ledeboerlaan, dat nog steeds particulier bezit is, herinnert hier nog aan.

De Snelle Loop is een beekje dat tegenwoordig afwatert van het Defensiekanaal en van daar uit naar het westen stroomt. Ter hoogte van Milheeze splitst de Esperloop zich van de Snelle Loop. De Snelle Loop is geen natuurlijke beek, maar een gegraven waterloop die deel uitmaakte van een in de veertiende eeuw opgeworpen landweer. Deze is in 2020 in het kader van de aanleg van een ecologische verbindingszone deels hersteld.