Het kolenpad – Wandelen langs meest indrukwekkende industriële monument ter wereld – Zeche Zollverein

In deze wandeling kwam mijn interesse voor techniek en de liefde voor wandelen samen. Soms door het groen overwoekerd heeft het immens grote complex de tand des tijds doorstaan. Je wordt klein door de enorme gebouwen en realiseert je de schaal waarin op dit complex in de vorige eeuw werd gewerkt, op het hoogtepunt door meer dan 1000 arbeiders. Nu is het een hotspot van cultuur en manifestaties en heeft het een nieuwe bestemming gekregen. Zo wordt verzekerd dat dit complex nog lang te bezichtigen is. Sinds 1986 is Zollverein buiten bedrijf maar werd ook toen het nog in productie was al geroemd om de architectuur. Er zijn duidelijke sporen van de Bauhausarchitectuur te zien. Geometrische lijnen, verroest staal en bakstenen gebouwen maken het tot een waar fotografieparadijs. Het monumentaal pad leidt je langs alle gebouwen zoals de zeverij, kolenbunkers, ovens, transportbanden, schoorstenen en de Kokerei.

De Kolenmijn en industriecomplex Zeche Zollverein in Essen staat sinds 2001 op de werelderfgoedlijst van UNESCO. In 1986 werd het werk in de mijnen stopgezet. In 2010, toen het Ruhrgebied Culturele hoofdstad van Europa was, was het terrein van de voormalige mijn het middelpunt van de activiteiten. De kolenmijn is opgenomen in de Route der Industriekultur, die langs industriële bezienswaardigheden in het Ruhrgebied gaat. Het industriële complex Zeche und Kokerei Zollverein geldt als één van de meest indrukwekkende industriële monumenten ter wereld. Sinds de laatste ploeg in 1986 het werk heeft neergelegd, is de Zollverein veranderd in een plek voor kunst, cultuur en creativiteit. In de actieve industriële periode was de Zeche Zollverein de grootste steenkolenmijn ter wereld en de kooksfabriek was qua grootte uniek voor Europa. Naast zijn buitengewone grootte is ook de architectuur van het Zollverein-complex zeer bijzonder – niet voor niets wordt de Zollverein ook wel de mooiste mijn ter wereld genoemd. De beroemde dubbele schachttoren is tegenwoordig het bekendste herkenningsteken van het Ruhrgebied en is een symbool voor de industriële cultuur van een hele regio.

In de Zollverein draaide het om de steenkolenwinning en de ‘Kokerei’ van dit industriecomplex was tijdens de hoogtijdagen dan ook de grootste van Europa. In een cokesfabriek wordt door middel van droge destillatie van steenkolen cokes geproduceerd. Vermalen steenkool wordt in een zuurstofvrije omgeving indirect verwarmd tot ongeveer 1000 graden Celsius waardoor na kraken van de koolwaterstofverbindingen vluchtige stoffen als waterstofgas, methaan, benzeen en teer ontstaan. Veelal wordt cokes ingezet om ijzererts in een hoogoven te reduceren tot ruw ijzer.

De gevels van rode baksteen in vakwerk van staal zijn ontworpen volgens de principes van symmetrie en geometrie. Je ziet een prachtig harmonisch geheel dat ook nu nog beantwoordt aan de hoogste esthetische eisen. De architecten Fritz Schupp en Martin Kremmer brachten hier tussen 1927 en 1932 een heel bijzonder industriecomplex tot stand met hun eigen kijk op architectuur. Sobere muren in de stijl van het Bauhaus vormen een indrukwekkend decor. Bovendien was Schacht XII de eerste mijn die compleet met een stalen skelet werd gebouwd (Bauhaus). De kubusvormige gebouwen met muren van baksteen en een stalen vakwerkconstructie zagen er niet alleen mooi uit maar waren bovendien uiterst praktisch. Het drukte
een stempel drukten op de industriearchitectuur in het Ruhr-gebied.

Het complex sloot haar deuren in de jaren ’80 van de vorige eeuw. Tussen al dit industrieel geweld is nu groen ontstaan en het contrast met de immense bouwwerken is mooi. Vooral tussen de mijnschacht en de cokesfabriek ontwaakt nieuwe natuur en wandel je in het groen tussen de bloemen.