Grotelse heide en bos – Waar de slechtvalk broedt

Het is een afwisselende wandeling waarin je wandelt door heide, bos en akkers. Het is een mooi wandelgebied waar ook nog een kabbelend beekje doorheen stroomt, de Esperloop.

Heidebeken als de Esperloop zijn in ons land een zeldzaamheid. Het water dat door de kronkelende bedding stroomt, heeft een roestbruine kleur. Dat komt omdat de Esperloop gevoed wordt door oeroud, ijzerrijk grondwater. Dat baant zich een weg naar boven via een geologische breuklijn, de Peelrandbreuk. Het zuivere water trekt zeldzame insecten als de gewone bronlibel aan.

De Esperloop splitst zich ter hoogte van Milheeze af en is, in tegenstelling tot de Snelle Loop, over een groot gedeelte niet gekanaliseerd. Als zodanig is het een van de zeldzame voorbeelden van een min of meer gave ‘heidebeek’. Dit smalle beekje meandert door het Grotelsche Bos om bij de buurtschap Grotel, ten zuiden van De Mortel, weer in de Snelle Loop uit te komen.

Het water van de Esperloop is erg schoon, maar het bevat veel ijzer. Dat komt doordat een belangrijk deel van het water dat dit beekje voedt afkomstig is van de zone langs de Peelrandbreuk. Dat is een diepe geologisch breuklijn, waarlangs diep grondwater opwelt.

Zowel plaatselijk aan de oevers van de Esperloop, als onder aan de steile oevers staan beekdalplanten als dotterbloemen en zwarte zegge, die verder in het Grotelse bos (een oud heideveld) niet voorkomen en in de omgeving betrekkelijk zeldzaam zijn. Een zeldzame situatie, die mogelijk verklaard kan worden uit fosfaatfixatie die door het hoge ijzergehalte wordt veroorzaakt. Ook de zeldzame gewone bronlibel profiteert van het zuivere water. Het riviertje stroomt ook langs enkele floristisch interessante graslandjes.

Op de Grotelse heide graast een kudde halfwilde runderen (Aberdeen Angus) die vrijelijk de Esperloop kunnen passeren.

De Mediatoren (bijnaam: De Wortel van De Mortel) is een zendtoren van Alticom en is 127,7 meter hoog. Het is een beeldbepalend element in het landschap. Met het bouwrijp maken van de grond werd begonnen op 16 juni 1989 en eind die maand begon men met de fundering van de toren. Op 15 oktober 1989 werd een begin gemaakt met de glijbekisting om de toren op de bouwen. Vanaf dat moment werd er dag en nacht gebouwd en op 14 november van dat jaar was de toren zelf klaar. De vier ringen (waar later de schotels op geplaatst werden) werden tussen januari en mei 1990 omhoog gehesen en bevestigd. Vanaf juni werden de schotels geplaatst en werd de toren verder afgewerkt. Uiteindelijk werd de toren op 31 augustus 1990 opgeleverd.

Sinds 2005 broeden er jaarlijks slechtvalken op deze ‘Wortel van De Mortel’. Live-beelden van de vogels zijn te zien op www.vwggemertslechtvalk.nl.

Op steenworp afstand van de Grotelse Heide ligt het gezellige Bakel. De markante toren van de Willibrorduskerk domineert de skyline van het 1300 jaar oude dorp. Vanuit het zuiden voert het Kerkepad erheen, dat dwars door de nieuwbouwwijk voert. Bakel is een loo-naam, verwijzend naar een open loofbos of loo waarbinnen de nederzetting lag. Het voorvoegsel bak- zou afgeleid zijn van rug, welving of hoogte (vergelijk het Engels: back).  

De Mortel is een kerkdorp van de gemeente Gemert-Bakel. Zoals in veel Brabantse dorpen is in De Mortel de uit 1904 daterende kerk beeldbepalend. Langs de doorgaande weg staat een beeld met de Mortelse varkenshouder, “De Berenleider”. Dit beeld is een van de vele creaties van de Gemertse kunstenaar Toon Grassens. De bebouwde kom wordt aangekondigd met een bord waarop de spreuk ‘De Mortel een (h)echt dorp’. Veel activiteiten vinden plaats op de dorpsweide met daarop een achthoekige kiosk. De Mortel wordt omgeven door een agrarisch cultuurlandschap met bossen, akkers en beekdalen.