Groot Frieslandpad – Bellingwolde-Papenburg (D) – Wandelen naar Ost Friesland

Een wandeling die bij Bellingwolde begint en eindigt bij Papenburg in Ost-Friesland, Duitsland. Het is een enorm leeg gebied waarbij de route de Brualer Schloot volgt. Aan de sloot lijkt geen eind aan te komen, wat meteen aangeeft wat een werk het is geweest voor de gevangenen uit het plaatselijke concentratiekamp. Het einde van de sloot verdwijnt na de schaarse bochten in het de verte aan de horizon. Hierna volgen de uiterwaarden van de rivier de Ems. Richtpunt is het enorme gebouw van scheepswerf Meyer waar nog cruiseschepen worden gebouwd. Over mooie landelijke onverharde wegen kom je bij de dijk uit waarna je tussen de schapen naar de rivier de Ems loopt.

Bellingwolde is een dorp van 3.265 inwoners (met inbegrip van de omliggende gehuchten Den Ham, Rhederbrug en Rhederveld) in de gemeente Westerwolde. Het draagt het karakter van een streekdorp en heeft een lengte van ruim 4 kilometer. Het is een beschermd dorpsgezicht. Tot 1968 was Bellingwolde een zelfstandige gemeente, deze ging op in gemeente Bellingwedde die vervolgens op 1 januari 2018 is opgegaan in gemeente Westerwolde.

Sinds de negentiende eeuw rekende men Bellingwolde ook wel tot het Oldambt vanwege de grote kleiboerderijen en de scherpe tegenstellingen tussen herenboeren en landarbeiders. De vruchtbare kleigronden vormden de basis voor de groei van de welvaart van de boerenstand. De grote akkerbouwbedrijven op de klei profiteerden van de hoge graanprijzen tussen 1850 en 1875. Van de vroegere boerenwelvaart getuigen een aantal grote, meest vervallen herenboerderijen. In diezelfde tijd groeide het dorp naar het zuiden. Tegenover de (deels) welvarende boerenstand stonden de verarmde arbeiders en kleine boeren; de spanningen tussen de bevolkingsgroepen leidden onder andere in 1892 tot een oproer, dat mede met behulp van politietroepen werd onderdrukt. In het interbellum kwam het tweemaal tot langdurige stakingen.

De Brualer Schloot is een afwateringskanaal in het gebied tussen de Landkreis Emsland en Landkreis Leer in de Duitse deelstaat Nedersaksen ten oosten van de Nederlandse provincie Groningen. De Brualer Schloot loopt langs de Duits/Nederlandse grens in noordelijke richting tot in de omgeving van De Lethe en buigt dan in oostelijke richting naar de Eems. In de omgeving van de Lethe wordt de Brualer Schloot ook wel het Pruus Daipke’ genoemd.

De Brualer Schloot werd in de jaren dertig van de twintigste eeuw aangelegd ten behoeve van de ontginning van het uitgestrekte veengebied het Brualer Moor. Bij de aanleg van de Brualer Schloot werden gevangenen van het concentratiekamp Rhede-Brual als dwangarbeiders ingezet. Vandaar dat het afwateringskanaal ook wel het KZ-Kanal genoemd werd. Via de Brualer Schloot kon de turf afgevoerd worden en kon het gebied ontwaterd worden. De afwateringsfunctie werd in de loop der tijd steeds belangrijker. In het kader van het interregionaal beleid zijn vanaf 2004 maatregelen getroffen ter versterking van de biodiversiteit.

De Eems is een rivier die stroomt door het noordwesten van Duitsland en bij haar monding via de Dollard en Westereems aan het noordoosten van Nederland grenst. De riveier ontspringt in de Senne (bij het Teutoburgerwoud in Duitsland, zuidelijk van Bielefeld) en mondt via de Waddenzee uit in de Noordzee. In de Waddenzee loopt hoofdarm van de Eems over het wad als Westereems tussen de eilanden Rottumeroog en Borkum door. De Eems is 371 kilometer lang, waarvan 238 kilometer bevaarbaar is.

In Papenburg herinnert veel aan de tijd van de turfwinning en de scheepvaart. Papenburg is de thuishaven van de cruiseschepen. In het bezoekerscentrum van de MEYER WERFT kun je van dichtbij zien, hoe de mooiste en meest luxe oceaanreuzen van de wereld worden gebouwd. De Meyer Werft werd in 1795 opgericht en is nu in bezit van de zevende generatie van de familie Meyer. Sinds 1997 maakt Meyer Werft onderdeel uit van de Meyer Neptun Group, samen met de Neptun Werft uit Rostock. Van de twintig scheepswerven die in 1920 in Papenburg waren gevestigd is de Meyer Werft als enige overgebleven. De Meyer Werft is vooral bekend van de bouw van grotere cruiseschepen, maar ook gastankers zijn al lang een specialiteit. Bij krapte in de cruise-orders worden ook containerschepen gebouwd. De bouw vindt plaats in twee overdekte bouwdokken, Halle 5 en Halle 6, die tot de grootste ter wereld behoren. Een derde grote hal wordt gebruikt voor het snijden van de staalplaten.