Geopad Mulderskop-Hooge Hoenderberg – Wandelen over stuwwal en droogdalen rond Jachtslot Mookerheide

De herfstinten zijn mooier dan mooi, het Jachtslot De Mookerheid is prachtig, de lange lanen, de hoogteverschillen en de uitzichten. Mooier kan niet, en dan nog veel informatie over het bijzondere gebied waar je wandelt. Geopaden zijn echt leuk, en niet voor niets winnaar Mooiste Route van het Jaar 2016.

In het grensgebied van noordelijk Noord-Limburg met Duitsland en de provincie Gelderland ligt een prachtig heuvellandschap met uitgestrekte bossen en heidevelden, met stille meertjes, diepe droogdalen en kabbelende beekjes. Het gebied maakt deel uit van een omvangrijk stuwwalgebied ontstaan in de voorlaatste ijstijd, zo’n 160.000 jaar geleden. De heuvels met hoogtes tot rond de honderd meter strekken zich uit over Nederlands en Duits grondgebied tussen Nijmegen, Beek-Ubbergen, Kleve, Kranenburg, Groesbeek en Mook.

In de voorlaatste ijstijd was een deel van de wereldbol bedekt met enorme ijsmassa’s Vanuit Scandinavië reikten landgletsjers tot in onze streken. Twee gletsjertongen kwamen tot bij Groesbeek en bij Kleve en drukten de bevroren onderliggende grondlagen omhoog. Zo werd het huidige heuvelachtige stuwwallandschap gevormd. Op de wandelingen van Geopad maak je als wandelaar kennis met een fraai natuurlandschap, en krijgt aan de hand van informatie die in de routebeschrijvingen is verwerkt ook inzicht in de geologie van de stuwwal. ‘Geopaden op de stuwwal’ is uitgeroepen tot ‘Wandelroute van het Jaar 2016’.

In het begin van de wandeling bevindt je je op de rand van de sandr, de spoelzandvlakte. De sandr bestaat uit horizontaal afgezette lagen terwijl in de stuwwal de oorspronkelijk horizontale riviersedimenten door ijsstuwing scheef zijn gesteld.

Een sandr of spoelzandvlakte is een waaiervormige afzettingsvorm die voor een ijskap of gletsjerfront gevormd is. Een sandr bestaat uit sedimenten, die door smeltwater vanuit het ijs zijn aangevoerd. Bij de spoorbrug van de spoorlijn Nijmegen-Venlo heb je een goed uitzicht op de spoelzandvlakte waar nu het Maldense zweefvliegveld ligt.

Droogdalen zijn ontstaan tijdens de ijstijden. Smeltwater kon niet in de bodem wegzinken en nam bij het wegspoelen grond mee. Vandaag de dag trekt neerslag gewoon de grond in en hebben de dalen geen waterafvoerende functie meer; vandaar de term droge dalen. Ze hebben een langgerekte vorm en zijn gelegen op heuvels. Ze liggen als een soort regengoten langs de hellingen van stuwwallen en de heuvels. Het droogdal Kraaiendal is hier een fraai voorbeeld van en ligt langs de lange Maldensebaan.

Een stuwwal is een heuvel in het landschap die ontstaan is doordat een gletsjer de grond heeft opgeduwd. Vanuit Scandinavië gleed toen een ijskap in zuidelijke richting over Europa. In Nederland kwam dit ijs op de lijn Haarlem-Utrecht-Nijmegen tot stilstand. Het gewicht van het ijs, dat vele honderden meters dik kon zijn, perste de grond onder het ijs weg. Hierdoor ontstonden er aan de voor- en zijkanten van de gletsjer tot tweehonderd meter hoge heuvels. Bovenop de stuwwal ligt de Wolfsberg die eigenlijk hierdoor is ontstaan.

De spoorlijn ligt niet in een natuurlijk (droog)dal, maar in een uitgegraven sleuf, zoals vanaf de spoorbrug duidelijk is te zien. Weliswaar lag in het tracé van de spoorlijn een droogdal maar dat was onvoldoende diep en moest voor de spoorlijn verder worden uitgediept. De voormalige spoorlijn Nijmegen-Kleef slingert zich door het landschap over de Groesbeekse heuvels en door de bossen van het Reichswald. De klim naar Groesbeek was in het najaar een bijzondere belevenis. Als de rails glad waren door dode bladeren, moesten zandstrooiers zorgen voor meer grip. Soms moest een leerling-machinist uitstappen om de rails vrij van bladeren te maken. En als dat niet hielp, kwam er speciaal vanuit Nijmegen een locomotief die de trein aanduwde.  

Jachtslot Mookerheide is in 1904 in art-nouveaustijl gebouwd naar ontwerp van de broers Oscar en Henri Leeuw jr. in opdracht van Jan Jacob Luden. In 1910 verkocht Luden het aan Antonie Marinus Vroeg die er tot 1927 zou wonen. In de jaren 1930 vestigde de Congregatie Zusters van Dominicanessen van Bethanië er een klooster. Deze vingen er vanaf 1947 uit huis geplaatste meisjes op en bouwden op het omringende landgoed woningen en een schoolgebouw. Het huis met landgoed kwam in 1985 in bezit van Natuurmonumenten. Het wordt omringd door een landgoed met een parkbos en sier- en moestuinen.

Vanaf de verhoging vlakbij het jachtslot is een fraai uitzicht over de door de Maas (en indertijd de Rijn) gevormde riviervlakte. De overgang van de stuwwal naar de riviervlakte is hier duidelijk te zien. Tot hier reikte vanuit het bekken van Groesbeek de stuwende druk van de gletsjer.