Skip to main content
search

Elfstedenpad – Witmarsum-Alingawier – Over sloten en vaarten naar Bolsward

KIJK ROND IN

BOLSWARD

Exmorra, eeuwenoud polderland en Bolsward

HET ELFSTEDENPAD VERLAAT BOLSWARD VIA EEN INDUSTRIEGEBIED DAT DE MARNE HEET. LANG GELEDEN REIKTE DE GELIJKNAMIGE ZEEARM TOT HIER. TUSSEN WITMARSUM EN ARUM LIGT EEUWENOUD POLDERLAND EN VERDEROP LIGT DE PINGJUMER GOUDEN HALSBAND, EEN OUDE ZEEDIJK.

Mijn laatste wandeling over het Elfstedenpad, het pad der paden. Ik heb mijn kruisje verdiend, zullen we maar zeggen. Het was zeker niet de mooiste etappe van het Elfstedenpad: lange stukken over asfalt rond Bolsward. De plaatsen daarentegen maakten veel goed: Schettens, Witmarsum, Bolsward, Exmorra en Allingawier. Daartussen veel open land met vele windmolens die met de zon een prachtig schouwspel gaven.

Het streekpad Elfstedenpad laat je op een prachtige manier de elf steden zien van de Elfstedentocht met daartussen het mooie Friese landschap. Het pad geeft veel historie over de barre schaatstocht. Het is zeker niet het mooiste streekpad maar de herinneringen die het oproept op barre tijden en de jaren dat de tocht wel door kon gaan, zijn bijzonder mooi en interessant. Dan nemen we die paar stukjes asfalt gewoon op de koop toe.

Exmorra

Exmorra (Fries: Eksmoarre) is een dorp in de gemeente Súdwest-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland. Het ligt ten oosten van Makkum, ten zuidoosten van Schraard, ten zuidwesten van Bolsward en ten noordoosten van Allingawier. De dorpskern ligt aan de Exmorravaartje, een opvaart van de Makkumervaart. Het dorp vormt samen met Allingawier een tweelingdorp.

Het dorp is ontstaan op een terp maar omdat het lang was omringd door meren en kleiner wateren was het lang een vissersdorp. Het dorp werd na de Tweede Wereldoorlog uitbreid waardoor het meer een komdorp is geworden. De oude structuur van het dorp is nog wel zichtbaar. Het dorp wordt mogelijk al genoemd vanaf 855 als bezitting van een klooster in Werden (Duitsland). Het betreft een kopie van een document uit 890, toen het 900 werd vermeld als ‘Aspanmora’.

Maar of werkelijk de plaats Exmorra duidt is onzeker. Op grond van deze plaatsnaam zou de plaatsnaam duiden op het feit dat bij een zoutwinningsplaats (aspa) in een veengebied (mora) zou zijn gelegen. In de 13e eeuw werd het in ieder geval vermeld als ‘Exmorra’, in 1379 als ‘Exmora’ en in 1399 als ‘Exsmor’a. ‘Dexe’ plaatsnaam zou mogelijk duiden op een eikenboom, al dan niet een bos van eiken in dit veengebied waarbij de plaats is ontstaan. Ook wordt gedacht aan de persoonsnaam Eko of dat een hoek in het veengebied zou duiden.

De leugenbank is van oudsher een plek centraal in het dorp waar bewoners nieuwtjes en/of roddels uitwisselen. De leugenbank van Exmorra is traditioneel gebouwd met een muurtje en afdak als beschutting en is gelegen op een klein pleintje aan de Dorpsstraat.

Wandeling over het Elfstedenpad van Witmarsum naar Allingawier bij de Leugenbank in Exmorra

Bolsward

Bolsward is een van de elf steden en is ontstaan op een drietal terpen, waarvan in ieder geval de oudste (waar de Sint Maartenskerk op staat) dateert van voor het begin van de jaartelling. De Broerekerk, op 8 mei 1980 door brand verwoest en nu als ruïne geconserveerd, is het oudste gebouw van de stad en dateert deels uit het eind van de 13e eeuw. Ook uit de middeleeuwen stamt het Mariabeeld Onze-Lieve-Vrouwe van Sevenwouden, tegenwoordig bewaard in de Sint-Franciscusbasiliek aan de Dijlakker.

Bolsward kreeg van Filips de Goede in 1455 stadsrechten mede dankzij de redenaar pater Brugman. Bolsward was een van de Hanzesteden. Het stadhuis van Bolsward dat gebouwd werd rond 1615 is een teken van de bloei van de stad in de zeventiende eeuw. Het werd in 1765 vergroot en verfraaid in de rococostijl. In de tweede helft van de achttiende eeuw liep het inwoneraantal van Bolsward achteruit van 2878 inwoners in 1748 naar 2500 inwoners. De plaatselijke textielindustrie had zwaar te lijden onder de buitenlandse concurrentie; de boter- en kaasmarkt van de veepest die op het Friese platteland woedde.

Wandeling over het Elfstedenpad van Witmarsum naar Allingawier bij de kerk in Bolsward

Allingawier

Allingawier is een terpdorp in de gemeente Súdwest-Fryslân. Het ligt ten oosten van Idsegahuizum, ten zuidoosten van Makkum, ten zuidwesten van Exmorra en ten noordwesten van Parrega. De dorpskern ligt aan een opvaart van het Van Panhuyskanaal. Een tweede kern ligt ten zuidwesten aan de T-splitsing in de Meerweg. Het dorp vormt samen met Exmorra een tweelingdorp. De twee dorpen worden gescheiden door het kanaal. In 2019 telde het dorp 85 inwoners, waarvan zo’n 15 in de eigenlijke dorpskern wonen. Onder het dorp vallen ook de buurtschappen Bonjeterp en Vierhuizen.

Allingawier is ontstaan op een terp in laag gelegen land. Het dorp lag op een landtong omringd door meren en kleiner water. Door de droogmakerijen kwam het te midden van landerijen te liggen. In het dorpsgebied ontwikkelde zich boerenbedrijven, en met name in de twintigste eeuw breidde het zich uit. De dorpskern zelf bleef echter klein.

In circa 1275 werd de plaats vermeld als Alingwere, in 1379 als Alingwere, in 1505 als Allingwyer, in 1511 als Allingewer en in 1936 als Allingawier. De plaatsnaam zou kunnen wijzen op het feit dat het een opgeworpen hoogte van bewoning (wier) was die bewoond werd door de familie Alinge, van de persoon Ale.

Wandeling over het Elfstedenpad van Witmarsum naar Allingawier bij de kerk in Allingawier

Leave a Reply

Close Menu
CHOOSE YOUR LANGUAGE