De Dullaert Route – Waspik – Wandelen door slagenlandschap van de Langstraat

Je wandelt door mooie kleine natuurgebiedjes aan de Zuiderwaterlinie op een herfstdag die er nog mocht zijn. Het slagenlandschap toont lange percelen met roofvogels hoog in de lucht en watervogels verscholen tussen het riet. In het Hart van Brabant is het nog goed toeven, met recht is deze wandeling opgenomen in de wandelgids Wandelen in het Hart van Brabant.

Waspik-Zuid, ook Waspik-Boven genaamd, is een wijk in Waspik. In tegenstelling tot de dorpskern Waspik ligt Waspik-Zuid ten zuiden van de Langstraatspoorlijn. Pas in 1927 werd het een dorp, door de bouw van de kerk van de Heilige Theresia van Lisieux, en een klooster van de Paters Ongeschoeide Karmelieten, die er een noviciaat oprichtten. De Theresiakerk, de eerste in Nederland die aan deze heilige was gewijd, werd ook de kerk voor de (weinige) katholieken uit Capelle en ‘s Gravenmoer. Geleidelijk kwamen er ook voorzieningen als een kleuter- en lagere school, en in 1970 ontstond een eigen parochie.

Het Zuiderafwateringskanaal is bedoeld ter afwatering van de laaggelegen gebieden in de Westelijke Langstraat. Dit kanaal is aangelegd in de periode 1887-1900 in samenhang met de in deze periode eveneens gegraven Bergsche Maas. De Westelijke Langstraat was laaggelegen en kende veel kwel, aangezien de Naad van Brabant erdoorheen liep. Het kanaal loopt in westelijke richting vanaf Waalwijk via Capelle en Waspik naar een afwateringskanaal van de Donge, en knikt dan in noordelijke richting om via het gemaal bij Keizersveer uit te wateren in het Oude Maasje. Door de aanleg van dit kanaal is verdroging ingetreden en werd de kwel weggevangen, wat weliswaar van voordeel was voor de landbouw, maar tevens ervoor zorgde dat de bijzondere plantengroei sterk achteruit ging. In de toekomst wil men daarom in kwetsbare gebieden de afvoer van kwel naar het kanaal tegengaan.

Den Dulver is een gebied met Elzenbroekbossen en daaromheen een aantal schraallanden plus een eendenkooi. Dit gebied wordt gekenmerkt door een rijkdom aan planten, vogels en dieren, waaronder zeldzame Zeggesoorten en een grote verscheidenheid aan vegetatietypen waaronder trilvenen en blauwgrasland. De gebieden Den Dulver, De Dullaart, De Hoven, De Dellen en het Labbegat vormen tezamen het natuurgebied Langstraat.

Een slagenlandschap, meestal gekenschetst als een landschap met strokenverkaveling, is een landschap waarbij verkaveling heeft plaatsgevonden in smalle banen die slagen of stroken worden genoemd. In Nederland is een slagen- of strokenverkaveling meestal het resultaat van middeleeuwse hoogveenontginningen. Loodrecht vanuit een ontginningsas – een toegankelijk lijnvormig element zoals een weg of een oeverwal – werden lange, smalle en evenwijdige percelen aangelegd. De percelen werden doorgaans gescheiden door kilometerslange ontwateringssloten. Waar diepe sloten ontbraken, werden houtwallen aangelegd om het vee van de akkers te weren. In de Noord-Brabantse Langstraat dateert het slagenlandschap uit de late middeleeuwen. Het hoogveen werd hier ter ontginning door de Graaf van Holland uitgegeven. In 1313 begon dat met een initiatief van graaf Willem III. Een ‘hoeve’ of ‘slag’ was de gangbare ontginningsmaat van 1600 meter lang en 96 meter breed. Hier ging een kwart vanaf voor ontwatering, waardoor lange smalle percelen ontstonden. Men kon alleen in de lengte ontginnen maar niet in de breedte, anders kwam men op het grondgebied van de buurman.

De Dullaart bestaat uit 6 petgaten en weilanden en populieren en er is ook een vogelkijkhut. Het is een schitterend gebied uit het verleden, met een bijzondere plantengroei zoals rietorchis, welriekende nachtorchis, beenbreek en Spaanse ruiter enz. Dit gebied van ± 40 hectare, is ontgonnen tussen 1936 en 1939 in opdracht van de verzekeringsmaatschappij ‘De Utrecht’. Het ontgonnen gebied is nooit goed cultuurland geworden vanwege de enorme kwel in dit gebied.

De Langstraatspoorlijn was een spoorlijn in Noord-Brabant die liep door de Langstraat, van Lage Zwaluwe via Waalwijk naar ‘s-Hertogenbosch. De bijnaam Halvezolenlijntje verwijst naar het vervoer van benodigdheden voor de schoenfabrieken in de streek. Er was tijdens de aanleg rekening gehouden met het in een later stadium dubbelsporig maken van de lijn, wat te zien is aan de breedte van de pijlers van de Moerputtenbrug in natuurgebied de Moerputten. De spoorlijn werd in delen geopend tussen 1886 en 1890 en was volledig gefinancierd met koloniale winsten uit Nederlands-Indië. Over de spoorverbinding werden voornamelijk leer en aanverwante artikelen van en naar de Langstraat vervoerd. Tussen Raamsdonk en Waalwijk is een asfaltweg aangelegd die fungeert als fiets- en voetpad. Het pad kreeg als straatnaam Halvezolenpad.

Op de Eerste Wittedijk liep de Holland-Brabantse grens pal van noord naar zuid. Pas in 1983 kreeg deze weg zijn naam, voordien stond het zandpad bekend als de Lage Zandschel. In de volksmond heette het ook wel de Mestput. De kleur ‘wit’ slaat op vroegere tijd toen hier turf werd gewonnen. Het kan duiden op de lichte kleur van het veen. Het witte veen is jonger en kwalitatief minder. Ook zou het kunnen duiden op de witte bloemen van de plantjes veenpluis en wollegras die in het veen groeien.